Την Κυριακή 2 Οκτωβρίου 2022 ο ημιμαραθώνιος Κρήτης επιστρέφει έπειτα από δύο έτη απουσίας. Το πρώτο ήταν λόγω κορωνοϊού, το δεύτερο λόγω σεισμού. Εναν χρόνο ακριβώς μετά τον σεισμό, ο Λευτέρης Ελευθερίου ξετυλίγει το χρονικό της διοργάνωσης από πέρσι μέχρι σήμερα.
- Του Λευτέρη Ελευθερίου
Ο Ημιμαραθώνιος Κρήτης, προγραμματισμένος για τις 3 Οκτωβρίου 2021, με σημείο εκκίνησης και τερματισμού το δημοτικό θέατρο Αρκαλοχωρίου, ματαιώθηκε λόγω του σεισμού των 6,2 Ρίχτερ στις 27 Σεπτεμβρίου 2021. Ομως, διοργανωτές και δρομείς δεν πτοήθηκαν και είναι πανέτοιμοι για τη 2η Οκτωβρίου του 2022, για να γιορτάσουν με λύρα, ρακή και γευστικά φλερτ, που κάνουν τη διοργάνωση ακαταμάχητη και μοναδική.
Δεν μοιάζει, στ’ αλήθεια, με αγώνα. Σίγουρα, όταν περνάς το 12ο χιλιόμετρο, με τον ενθουσιασμό εκείνου που θεωρεί ότι μπορεί να βγάλει την κύρια διαδρομή, και νιώθεις το οξύ που αρχίζει από γαλά και τελειώνει σε κτικό να πνέει τα λοίσθια, ενώ απομένουν 9.000 μέτρα για να τερματίσεις, η απόσταση ανάμεσα στην πραγματικότητα και το να θεωρείται φεστιβάλ ο Ημιμαραθώνιος Κρήτης είναι γαργαντουική. Παρ’ όλα αυτά, για να υπενθυμιστεί και ένα από τα ατυχή προεκλογικά σλόγκαν του 21ου αιώνα στην Ελλάδα, κοιτάζεις γύρω σου και βλέπεις χαρούμενα πρόσωπα.
Πέρσι λοιπόν, τα στόματα έχασαν το γνώριμο τέντωμα, τα μάτια δεν έλαμψαν από την προσμονή και έμειναν μισόκλειστα, τα ρουθούνια άνοιξαν μόνο από ανησυχία την 27η Σεπτεμβρίου του 2021. Μία εβδομάδα πριν από τη διεξαγωγή ενός από τους πιο σημαντικούς δρομικούς αγώνες στην Ελλάδα, ήταν ο σεισμός που υπενθύμισε ότι μπορεί να ολοκληρώσει ό,τι έχει αρχίσει ένας ιός. Ο κρητικός τόπος δονήθηκε από 6,2 Ρίχτερ, αρκετά για να αποδοθεί στις τρεις διαστάσεις αυτούσια η έννοια της λέξης «απώλεια».
Ο δήμος Μίνωα, που σύσσωμος προετοιμαζόταν για τον αγώνα – «ανάσα» μέσα στον κορωνοϊό, ο φόβος για τον οποίον είχε γίνει μέρος της καθημερινότητας ακόμα και στις πιο απλές κινήσεις, και η οργανωτική επιτροπή του αγώνα, έπρεπε να βρουν τρόπο να αποδεχθούν, αυτό ήταν το κύριο μέρος, ότι οι αποστάσεις που θα διένυαν οι αθλητές, όποιοι κι αν ήταν αυτοί, στις 3 Οκτωβρίου 2021, θα έμεναν παραπονεμένες, ότι πόδια δεν θα τις διάβαιναν.
Οι πίστες θα απέμεναν κενές. Το δημοτικό θέατρο του Αρκαλοχωρίου δεν θα φιλοξενούσε νωρίς το πρωί ευδιάθετο κόσμο, δεν θα ποτιζόταν από τα χαμόγελα των δρομέων πριν τη μεγάλη διαδρομή στην κρητική γη. Αντιθέτως, θα γέμιζε με απεγνωσμένες ψυχές, που μπροστά τους θα αντίκριζαν μόνο το ζόφο του μέλλοντος.
Μόνο το 2019, οι δρομείς ήταν 4.500. Στον ημιμαραθώνιο, ο Βέλγος Πακέτ Αμορί έκανε ρεκόρ διαδρομής. Στα 5 χλμ. ήταν η Ζωή Ανδρικοπούλου που κατέρριψε την καλύτερη επίδοση που είχε γίνει ως τότε. Στην Κρήτη, δίχως να έχουν οποιαδήποτε συγγένεια μαζί της, ταξίδεψαν 1.500 άνθρωποι. Στην ουσία, στον αγώνα προσδιδόταν η αύρα του ανταγωνισμού. Στην πεμπτουσία, η φιλοξενία ήταν… άχαστη. Οι εθελοντές ήταν εκατοντάδες, υπολογίζονταν στους 400.
Οι κατσαρόλες και τα τηγάνια θα έπαιρναν μπροστά, γεύσεις με τις οποίες οι δρομείς δεν θα είχαν απαντήσει ως τότε, θα τους έδιναν, ακριβώς τη στιγμή της υπέρβασης, αμέσως μετά τον αγώνα, μια γνήσια γευστική εμπειρία και η ρακή θα τους τόνωνε τα σωθικά. Για όσους δεν θα είχαν ξαναπάει, η επόμενη διοργάνωση θα ήταν ήδη σημειωμένη στο καλεντάρι τους. Τέτοιος αγώνας δεν χάνεται.
Ο γάμος
Ασφαλώς, η περσινή ματαίωση του ημιμαραθωνίου και των άλλων δύο αποστάσεων, των 10 χλμ. και των 5 χλμ., ήταν ζήτημα ήσσον μπροστά στο πρακτικό και το επί τούτου, δηλαδή τις καταστροφές που έγιναν. Προς πείσμα του σεισμού και όλων των μετασεισμών, που μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου του 2021 υπολογίζονταν στους 10.000 (!), ένα ζευγάρι παντρεύτηκε στον κατά τον ήμισυ κατεστραμμένο ναό του Αγίου Νικολάου.
Το μήνυμα της ελπίδας, που αυτόφωτα εξάγεται από αυτήν την κίνηση, δηλαδή την ισχυρή θέληση να κάνουν τον γάμο τους όπως τον είχαν κανονίσει, είχε και η ίδια η διοργάνωση. Ούτως ή άλλως, η ισχύς της θα ήταν παρεμβατική, καθώς η αμφιβολία της εποχής ενυπήρχε: το στίγμα του κορωνοϊού, που πια πρέπει να λογίζεται μακρόχρονο, υπήρξε λυδία λίθος για όλες τις αθλητικές διοργανώσεις του 2020 και για τις ερασιτεχνικές του 2021. Ακόμα και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν με ενστάσεις και με το ζόρι.
Ομως ένας νεκρός εργάτης στον Προφήτη Ηλία θα ήταν απαράδεκτο να αφήσει κάποιον ασυγκίνητο. Ακόμα και αν υπήρξε η σκέψη να γίνει προς τιμή του ο Ημιμαραθώνιος Κρήτης το 2021, ενδεχομένως να του δώσουν και το όνομά του, η εξέλιξη και οι μετασεισμοί που προέκυψαν από το τεκτονικό τόξο ήταν αδύνατον να επιτρέψουν τη διεξαγωγή του. Το ΔΣ του Αθλητικού Συλλόγου Υγείας κινήθηκε σχεδόν ακαριαία.
«Ψάξαμε πρώτα τους ανθρώπους μας, τα παιδιά μας, για να δούμε αν είναι καλά, και μετά κάναμε μία διαδικτυακή συνεδρίαση, στην οποία αποφασίσαμε ότι δεν πρέπει να γίνει η διοργάνωση, αφού αυτό που μας ένοιαζε περισσότερο ήταν η ασφάλεια των ανθρώπων», δήλωσε στο iRun ο πρόεδρος Γιώργος Αλεβυζάκης.
Ετσι, και τα 22 μέλη της οργανωτικής επιτροπής, αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι ένα σύνολο ανθρώπων που είναι χομπίστες και όχι… λομπίστες, πήραν με βαριά καρδιά την απόφαση για ματαίωση και προσπάθησαν να «τρέξουν» ένα άλλο εγχείρημα, τον εικονικό μαραθώνιο 2021.
Εν τω μεταξύ, με τη Μαρία Πολύζου, η οποία υπήρξε πεπειραμένη μαραθωνοδρόμος και ανταγωνιστική σε διεθνές επίπεδο, στις επάλξεις, άρχισε μια προσπάθεια προσφοράς, προκειμένου να ανακουφιστούν οι πληγέντες από τις καταστροφές. Το Αρκαλοχώρι, μέσω και των δρομέων του και του αγώνα, πιο τυρρανικού και ψυχοφθόρου από το τρέξιμο, που ξεκίνησαν, μετατράπηκε, παραδόξως συνεπεία της ίδιας της αναβολής, σε λίκνο του δρομικού αθλητισμού και φάνηκε ανάγλυφα για ποιον λόγο η διοργάνωση είναι ξακουστή.
Η έξωθεν καλή μαρτυρία έγινε αμέσως απόδειξη, επί του πρακτέου, με προσφορές και πράξεις συγκινητικές, ακόμα και χιλιόμετρα προσφοράς, όπως ζήτησε επανειλημμένως η Πολύζου από τους πιστούς δρομείς να κάνουν.
Η ελπίδα
Στη χροιά της μπάσας φωνής του Γιώργου Αλεβυζάκη ανιχνεύθηκε η θλίψη. Το τρέξιμο μοιάζει να έχει χτίσει ένα τείχος ψυχικής ανοσίας, όμως το πλήγμα αυτής της διετίας χωρίς αγώνα είναι βαρύ. «Του χρόνου, που η ψυχολογία θα είναι καλύτερη, είναι προγραμματισμένος να γίνει στις 2 Οκτωβρίου», είχε δηλώσει πέρσι με την αύρα του ανθρώπου που αναλογίζεται ότι τα μελλούμενα θα είναι καλύτερα από τα προηγούμενα: «Είναι η ελπίδα».
Ο κύριος σεισμός έγινε ακριβώς μία εβδομάδα πριν από την περσινή διοργάνωση, αλλά ήταν όλα έτοιμα: «Είχαμε ετοιμάσει τα πάντα, είχαμε αγοράσει μπλουζάκια, είχαμε πληρώσει χρονομέτρες. Προ Covid ο αριθμός των συμμετοχών ήταν πολύ υψηλός, το 2021 κλείσαμε τις εγγραφές στις 2.000. Είχαμε φροντίσει για την ασφάλεια, ήταν η προτεραιότητά μας, μετά την προπέρσινη αναβολή λόγω κορωνοϊού. Το κόστος ήταν οικονομικό και η ψυχολογία δεν είναι καλή. Θα ήταν δύσκολο να κάνουμε τη διοργάνωση σε κάποιους μήνες. Τα 3 Ρίχτερ, που έκανε στην Αθήνα, για εμάς εδώ ήταν κανόνας», ανέφερε ο Γιώργος Αλεβυζάκης.
Η οικονομική ζημία ναι μεν ήταν υψηλή, αλλά ο πρόεδρος του ΑΘΛΗ.ΣΥ. έχει να πει μια καλή κουβέντα για τους αθλητές και τους χορηγούς, «οι οποίοι έμειναν δίπλα μας παρά τη ματαίωση, πλήρωσαν τα έξοδα της διοργάνωσης και μάζεψαν και 10.000 ευρώ, προσφορά στους σεισμόπληκτους». Στους συμμετέχοντες, επιπλέον, επιστράφηκαν τα χρήματα.
Αυτή η διετία έγινε ανυπόφορη για όλους τους δρομείς. Για το Αρκαλοχώρι και όλο τον δήμο Μίνωα Πεδιάδας, αυτό το πρώτο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου είναι καλύτερο από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. «Δεν είναι απλώς ένας αγώνας δρόμου που οι αθλητές έρχονται, τερματίζουν και τρέχουν. Είναι ακριβώς αυτό που είπες. Ο αθλητής που έρχεται, ξανάρχεται. Οι άνθρωποι εδώ και στα χωριά χαίρονται να τους βλέπουν να τρέχουν», λέει ο Αλεβυζάκης. «Τους θεωρούν αυθύπαρκτα δικούς τους ανθρώπους και αυτό κάνει αναγωγή στην ανθρώπινη προσφορά, την αλληλεγγύη και την αλληλεπίδραση που φέρνουν ως άθροισμα οι μικρές στιγμές της μοιρασιάς».
Οι αξιώσεις του ίδιου ως κοσμογυρισμένου δρομέα ήταν λίγες από τη διοργάνωση, ταυτοχρόνως απεριόριστες. Ο ίδιος έτρεχε στο εξωτερικό και υπήρξε εξόχως παρατηρητικός. Βασίστηκε στα δικά του καινά δαιμόνια για να κάνει κάτι που θα είχε προσωπικό κόστος και θα έφερνε προσωπική ευχαρίστηση. «Το 2014 έγινε ο πρώτος αγώνας, έτρεχα πολύ στο εξωτερικό. Ελεγα, γιατί να μην κάνουμε αγώνα, έτσι, για την πλάκα μας».
Το 2014, με την παρέα του, προχώρησε στο διάβημα, το οποίο κάθε άλλο από απονενοημένο ήταν. Ευθύς αμέσως «έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος αγώνας στην Ελλάδα, μετά το RunGreece», αν και μάζεψε μόνο δρομείς από την Κρήτη. Από την επόμενη χρονιά, «άρχισε να τραβάει πολύ κόσμο, εξαιτίας και της προώθησής του». Συνέρρεαν δρομείς εκτός νησιού. Πολύ σύντομα, κατέφθασαν από το εξωτερικό. Εγινε το εφαλτήριο ωραίων καταστάσεων, που τον έκαναν απαραίτητο και ταυτοχρόνως κατέστησαν δυσβάσταχτη την αναβολή του. Επεσε θύμα, κι αυτή η διοργάνωση, του κλισέ «όταν κάνεις πλάνα, η ζωή γελάει».
Οι κάτοικοι της περιοχής τέθηκαν αγόγγυστα στις υπηρεσίες του. Οι εθελοντές είναι κάθε χρόνο γύρω στους 400, μαζί τους και ο Ερυθρός Σταυρός. Οι μοτοσικλετιστές της «V-strom» και της Ενωσης Ραδιοερασιτεχνών Κρήτης δίνουν πάντα τη βοήθειά τους. Το μήνυμα του Γιώργου Αλεβυζάκη στο τέλος της βραδιάς είναι πολύ απλό: «Να τρέχεις». Η εμπιστοσύνη στις ενδορφίνες τον έχει δικαιώσει, γι’ αυτό, κιόλας, όταν τον ακούς -πέρσι τέτοιες μέρες- να λέει ότι ο επόμενος αγώνας είναι προγραμματισμένος για τις 2 Οκτωβρίου 2022, ένιωθες ότι αυτή η ημερομηνία θα ήταν… μεθαύριο. Και πλέον κυριολεκτικά, σε πέντε μέρες από σήμερα.
Ο δήμαρχος Μίνωα Πεδιάδας, Μανώλης Φραγκάκης, έχει πολλή δουλειά στο υποστηρικτικό κομμάτι. «Τα τελευταία 20 χρόνια το Αρκαλοχώρι έχει αναπτυχθεί, έχουμε ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο, είναι μια σύγχρονη περιοχή. Φωνάζω για να ανοίξουν οι 300 επιχειρήσεις που υπάρχουν, να λειτουργήσουν κανονικά, ώστε οι άνθρωποι που έφυγαν να γυρίσουν πίσω», λέει στο iRun. «Ακόμα και για να κάνω την περσινή παρέλαση (σ.σ. την 28η Οκτωβρίου), έπρεπε να κάνω μεγάλο αγώνα. Οι σεισμοί είναι φυσικό φαινόμενο και το ψυχολογικό κομμάτι είναι μεγάλο θέμα, ναι, όμως δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό», είχε δηλώσει λίγες εβδομάδες μετά τον σεισμό.
Ο νέος Ιερός Ναός του Προφήτη Ηλία στο Αρκαλοχώρι, ακριβώς έναν χρόνο μετά την ισοπέδωση του παλαιού ναού και την απώλεια μιας ζωής
«Πώς να γίνει αγώνας από τη στιγμή που στήσαμε στο χώρο εκκίνησης και τερματισμού, το δημοτικό θέατρο, σκηνές και δεν υπήρχε μια πιθαμή γης; Ολος ο χώρος γέμισε με σκηνές, με τον εφοδιασμό των αποθηκών, με τρόφιμα, ρούχα. Δεν υπήρχαν άλλες εγκαταστάσεις. Μεταφέραμε εκεί όλο το κομμάτι, το οποίο ήταν πάρα πολύ σοβαρό για την περιοχή μας, ο δρόμος που τερμάτιζαν τον ημιμαραθώνιο δεν γινόταν να περαστεί», ομολογεί για μία απόσταση 2 χιλιομέτρων που ήταν απάτητη. Επιπλέον, το θέαμα θα ήταν εντελώς διαφορετικό, αφού οι περιοχές που θα αντίκριζαν οι δρομείς θα είχαν ελάχιστη σχέση με εκείνες του 2019.
Ο πρώτος σεισμός, της τάξεως των 4,6 Ρίχτερ, έγινε στις 4 Ιουνίου. «Δεν ξέραμε καν αν ο πρώτος σεισμός θα ήταν ο μεγαλύτερος, οι σεισμολόγοι δεν μπορούσαν να πουν με σιγουριά. Τελικά, αποδείχθηκε ότι δεν ήταν. Δεν ξέραμε τι θα γίνει με τους μετασεισμούς, ποια θα ήταν η έντασή τους. Στις περιοχές υπάρχουν 3.500 σπίτια κατεστραμμένα και δεν είναι μόνο το Χουμέρι. Ο Σαμπάς επίσης υπέστη μεγάλες ζημιές και στο Αρχοντικό, το χωριό δίπλα από το Αρκαλοχώρι, κρέμεται το καμπαναριό της εκκλησίας, οι κάτοικοί του έφυγαν γιατί φοβήθηκαν μην πέσει πάνω τους. Αυτές οι δυσκολίες είναι αδιαπέραστες, ήταν τελείως απίθανο να γίνει», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος.
Πάντως, πάνω από την καρδάρα με το χυμένο γάλα δεν οφελεί να κλαις. Τις πρώτες μέρες οι σκηνές καταλάμβαναν χώρους, αλλά μέχρι το τέλος Οκτωβρίου δεν υπήρχαν. Η σίτιση ήταν μείζον ζήτημα, αλλά ο δήμος και λοιποί φορείς φρόντισαν ώστε, τις πρώτες μέρες μετά το σεισμό, να παρέχονται 1.700 γεύματα το μεσημέρι και άλλα τόσα το βράδυ. Ως τα τέλη Οκτωβρίου, ο αριθμός είχε πέσει στα 600. Οι άνθρωποι που έφυγαν «πήγαν σε δικούς τους ανθρώπους είτε στο Ηράκλειο είτε σε περιφερειακές περιοχές και οικισμούς που έχουν σπίτια και από τους οποίους είχαν έρθει. Βολεύτηκαν προσωρινά σε συγγενείς».
Οι Batala Creta θα είναι και φέτος στον Ημιμαραθώνιο Κρήτης!
Να κρατήσουν οι χοροί
Στην ουσία του, ο Ημιμαραθώνιος Κρήτης είναι χρήσιμος στους δρομείς που έχουν κάνει το σχεδιασμό όλης της χρονιάς. Πρακτικά, μπορεί να είναι ο πρώτος αγώνας της σεζόν, ενώ προλογίζει την κλασική διαδρομή της Αθήνας. Αυτό δεν ισχύει τόσο για την απόσταση των 21 χιλιομέτρων, όσο για τα 10 χλμ. και τα 5 χλμ. Η Ζωή Ανδρικοπούλου έχει το ρεκόρ διαδρομής στο Αρκαλοχώρι (2019). Ο χρόνος της, 18.33, σημαίνει ότι πήγαινε το χιλιόμετρο σε 3.42,6, κάτι που δεν έχει ιδιαίτερη σημασία για τον θεατή, αλλά αυτό δεν συμβαίνει για την ίδια και τον προπονητή της, Τάκη Γεράκο.
Για όλους τους δρομείς, το 2020 ήταν «μαύρη» χρονιά. Το 2021 έγιναν κάποιοι αγώνες, μέσω των οποίων οι αθλητές, κυρίως των μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, μπορούσαν να νιώσουν ξανά ζωντανοί. Μετά την πρώτη συμμετοχή της στο δρομικό event, η Ανδρικοπούλου το έβαλε στο καλεντάρι της. Πρόκειται για ένα κορίτσι που πριν έξι χρόνια είχε πάει για προετοιμασία στην Κένυα και είχε διαπιστώσει ιδίοις όμμασι και από πρώτο χέρι το θρύλο των Αφρικανών δρομέων και το πώς διαχειρίζονται την κατάσταση στο υψόμετρο. Στην περίπτωσή της, επρόκειτο για προπόνηση στα 2.400 μέτρα, κάτι που έκανε τις κατοπινές διαδρομές, άμα τη επιστροφεί της, πιο εύκολη υπόθεση από ό,τι ήταν στο παρελθόν. Εχει αποφασίσει ότι φέτος θα το ξανακάνει.
Στον ημιμαραθώνιο Ηρακλείου ο δρομέας δεν δοκιμάζει απλώς τον εαυτό του, αλλά ανταμείβεται με τη φιλοξενία και τον χαβαλέ, που απορροφά όποια στείρωση υπάρχει σε πιο σημαίνουσες διοργανώσεις. «Διαφέρει το κλίμα, είχε χορούς στο τέλος, γνωρίσαμε φαγητά της Κρήτης, ακούσαμε μουσική», σχολιάζει η Ζωή Ανδρικοπούλου.
Αν το φυσικό φαινόμενο έχει την τρομακτική ιδιότητα, έστω κι αν δεν… λειτουργεί με δόλο, παρά απλώς συμβαίνει λόγω αναταραχών και άλλων παρόμοιων γεωλογικών καταστάσεων, να ματαιώνει ανθρώπινες δραστηριότητες, το είδος έχει οπλιστεί με μια στωικότητα και έναν μηχανισμό επανάληψης για τα γεγονότα που το κάνουν να αισθάνεται καλύτερα. Οπως γράφει και τραγουδά ο Φοίβος Δεληβοριάς, «όποιος είπε “και του χρόνου”, θα εννοεί πως δεν τελειώσαμε φέτος».
Ο Ημιμαραθώνιος Κρήτης είναι, αναμφισβήτητα, ένα από αυτά.
Διαβάστε ακόμα:
3o Mellon Run (9 Οκτωβρίου 2022)
6ο Sitia Geopark Trail (16 Οκτωβρίου 2022)
Ορεινοί Αγώνες Καβουσίου (23 Οκτωβρίου 2022)
