Με το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 24 ωρών της IAU στην Ταϊπέι να μας έχει κρατήσει δικαιωματικά ξάγρυπνους, με την ανεπανάληπτη επιτυχία του Φώτη Ζησιμόπουλου, αξίζει να κάνουμε μια αναδρομή στα 140 και πλέον χρόνια ιστορίας των παγκόσμιων ρεκόρ 24 ωρών και την πορεία τους μέχρι σήμερα.
Στη συναρπαστική 24ωρη κούρσα -με ελληνικό ενδιαφέρον- που παρακολουθήσαμε από το πρωί της 1ης Δεκεμβρίου, ο Λιθουανός υπεραθλητής Αλεξάντρ Σορόκιν κατάφερε να διατηρήσει τον τίτλο του και το 2023, διανύοντας 301,8 χιλιόμετρα στην πίστα 2χλμ. της Ταϊπέι. Από τη μεριά των γυναικών, το παγκόσμιο ρεκόρ της Καμίλ Χέρον από το 2019, πέρασε στα… “χρυσά” πόδια της 34χρονης γιαπωνέζας Μίχο Νακάτα, η οποία τερμάτισε στην 5η θέση γενικής κατάταξης διανύοντας απόσταση 270 χιλιομέτρων. Πώς φτάσαμε, όμως, μέχρι αυτά τα ρεκόρ;
Το ultra running έχει τις ρίζες του στο αγώνισμα της πεζοπορίας (pedestrianism), το άθλημα της κάλυψης πολύ μεγάλων αποστάσεων για μεγάλα χρονικά διαστήματα με περπάτημα και τρέξιμο, το οποίο εμφανίστηκε στα τέλη του 17ου αιώνα στην Αγγλία. Μεταξύ των πολλών αγώνων του είδους, οι αθλητές πεζοπορίας έπαιρναν μέρος σε εξαήμερους αγώνες σε εσωτερικούς χώρους, περπατώντας και τρέχοντας για να καλύψουν τεράστιες αποστάσεις.
Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποιοι κάλυψαν αποστάσεις άνω των 100 μιλίων σε 24 ώρες, το πρώτο αξιόπιστο καταγεγραμμένο ρεκόρ 24ωρου τρεξίματος έγινε από έναν σπουδαίο πεζοπόρο των τελών του 19ου αιώνα, τον Τσαρλς Ρόουελ (1852–1909), σε έναν 6ήμερο αγώνα. Ο Άγγλος δρομέας πιστώνεται ότι κάλυψε τότε πάνω από 530 μίλια (853 χλμ.), ενώ σε έναν άλλο αντίστοιχο αγώνα το 1882, καταγράφηκε ότι κάλυψε 150 μίλια στις πρώτες 24 ώρες του αγώνα, η πρώτη φορά που καταρρίφθηκαν τα 150 μίλια (241 χιλιόμετρα). Την ίδια χρονιά σημείωσε το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μίλια (13:26), στις 48 ώρες (415 χιλιόμετρα) και στα 300 μίλια σε 58 ώρες και 17:06 (ρεκόρ που ισχύει ακόμη και σήμερα).
Θα περνούσαν σχεδόν άλλα 100 χρόνια μέχρι να έχουμε ένα επικυρώσιμο γυναικείο ρεκόρ. Αν και έχουν υπάρξει αναφορές για γυναίκα δρομέα που ολοκλήρωσε 106 μίλια σε 24ωρη διοργάνωση στο παρελθόν, η πρώτη καταγεγραμμένη απόσταση στο DUV Ultra Marathon Statistics πιστώνεται στην Μάρσι Σουάμ. Η Αμερικανίδα δρομέας το 1979 έτρεξε στον υπερμαραθώνιο “David Copperfield 48-Hour Track Ultramarathon” στο Woodside της Καλιφόρνια και κατέγραψε 182,937 χιλιόμετρα (113,671 μίλια).
Marcy Schwam (Photo: Sri Chinmoy Marathon Team)
Στα χρόνια που ακολούθησαν, και τα δύο ρεκόρ βελτιώθηκαν σταθερά, καθώς οι νέες γενιές αθλητών διευρύνουν τα όρια του εφικτού. Στο υπόλοιπο του άρθρου του Adrian Stott από τον αξιόπιστο αθλητικό ιστότοπο irunfar.com, θα βουτήξουμε πιο βαθιά στην εξέλιξη του παγκόσμιου ρεκόρ 24 ωρών από αυτές τις αφετηρίες.
Πενήντα χρόνια μετά το ρεκόρ του Ρόουελ
Ο Εγγλέζος δάσκαλος που έγινε μαραθωνοδρόμος για να υπερασπιστεί τη γη του
Στη δεκαετία του 1920 εμφανίστηκε ένας από τους μεγαλύτερους Βρετανούς υπερμαραθωνοδρόμους που εμφανίστηκαν ποτέ, ο οποίος είχε σοβαρό αντίκτυπο στην ξεχασμένη ιστορία των 100 μιλίων πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν ο θρυλικός Άρθουρ Νιούτον (1883-1959), ένα σπάνιο ταλέντο δρομέα που είχε ικανότητες παγκόσμιας κλάσης, σχεδόν σε όλες τις υπεραποστάσεις από 50 χιλιόμετρα έως 24 ώρες.
Η ιστορία του παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Ο Νιούτον σπούδασε στο Bedford School και το 1901 ταξίδεψε στη Νότια Αφρική για να συναντήσει τον αδελφό του και να εργαστεί ως δάσκαλος. Αφού επέστρεψε στην Αγγλία το 1909, αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στη Νότια Αφρική και το 1911 απέκτησε μια φάρμα στο Νατάλ. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στις Ένοπλες Δυνάμεις της Νότιας Αφρικής ως στρατιωτικός ταχυδρόμος, μεταφέροντας την αλληλογραφία με άλογο ή μοτοσυκλέτα.
Επιστρέφοντας όμως στο αγρόκτημά του, το βρήκε ρημαγμένο και μετά από πολλές διαφωνίες με την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής αποφάσισε να δημοσιοποιήσει την υπόθεσή του τρέχοντας το 1922 στον Μαραθώνιο Comrades, ο οποίος είχε διεξαχθεί για πρώτη φορά το προηγούμενο έτος. Παρόλο που δεν έτρεχε αρκετά όταν ήταν νεότερος, ο Νιούτον σε ηλικία 38 ετών συμμετείχε στον πρώτο του μαραθώνιο πιστεύοντας ότι μια καλή επίδοση θα τον έκανε δημοφιλή στο κοινό και θα του έδινε την ευκαιρία να δημοσιοποιήσει αυτό που θεωρούσε ως “κατάφωρη αδικία” της κυβέρνησης σχετικά με τη διαμάχη του για τη γη του. Η νίκη του και οι μετέπειτα επιτυχίες του τον εξέπληξαν και τον έβαλαν σε μια νέα πορεία καριέρας ως επαγγελματία αθλητή και στη συνέχεια ως συγγραφέα.
Ο πέντε φορές νικητής του ιστορικού Μαραθωνίου Comrades της Νότιας Αφρικής, κατέκτησε τελικά και το ρεκόρ 24 ωρών το 1931 διανύοντας απόσταση 245,113 χλμ. (152.306 μιλίων), σε κλειστό στίβο στο Οντάριο του Καναδά.
Wally Haywood, 1953
Προχωράμε άλλα 20 χρόνια μπροστά, στο 1953, και ο Νιούτον συνέβαλε καθοριστικά με το U.K. Roadrunners Club στη διοργάνωση ενός 24ωρου αγώνα στην πίστα του Motspur Park στο Surrey της Αγγλίας. Αυτός ο πρώην 400άρης χωμάτινος στίβος πιστεύεται ότι χτίστηκε περίπου το 1928, ανήκε στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και ήταν ένας από τους σημαντικότερους χώρους διεξαγωγής αγώνων στο Λονδίνο τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1960.
Ο Wally Hayward (αριστερά) με τον Arthur Newton στον 24ωρο αγώνα του U.K. Roadrunners Club τον Νοέμβριο του 1953. (Photo: U.K. Roadrunners Club)
Ο Νοτιοαφρικανός Γουόλι Χέιγουορντ, ένας άλλος πολυνίκης του Μαραθωνίου Comrades, έγινε ο πρώτος δρομέας που έσπασε το φράγμα των 250 χιλιομέτρων, διανύοντας για την ακρίβεια 256,4 χιλιόμετρα (159,319 μίλια).
Ron Bentley, 1973
Η λέσχη Roadrunners Club του Ηνωμένου Βασιλείου διοργάνωσε αρκετούς αγώνες 100 μιλίων και 24ωρων αγώνων σε όλη αυτή την περίοδο. Το 1973, ο Ρον Μπέντλεϊ από τη διάσημη λέσχη Tipton Harriers έτρεξε 161,309 μίλια (259,603 χλμ.), χάνοντας για λίγο το όριο των 260 χλμ. αλλά περνώντας για πρώτη φορά το εξίσου σημαντικό όριο των 160 μιλίων. Όπως και το ρεκόρ του Χέιγουορντ, αυτό διεξήχθη σε μια χωμάτινη πίστα στο Walton-on-Thames της Αγγλίας.
Park Barner, 1979: «Νιώθω σαν παιδί όταν τρέχω!»
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, σημειώθηκε μια αναζωπύρωση των αγώνων 100 μιλίων και 24 ωρών. Το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούσε να έχει ετήσιες διοργανώσεις, αλλά τώρα αυτές αναπαράγονταν στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Προηγουμένως, το ρεκόρ είχε καταρριφθεί με μεγάλα κενά, συχνά 20 ετών μεταξύ τους. Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, το ρεκόρ θα έσπαγε πέντε φορές!
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο τόπος της επόμενης βελτίωσης του ρεκόρ το 1979. Ο Παρκ Μπάρνερ ήταν ένας από τους πιο επιφανείς Αμερικανούς υπεραθλητές της εποχής και, όπως και οι περισσότεροι από τους προηγούμενους κατακτητές ρεκόρ, απλά αγαπούσε το τρέξιμο. Η εμπνευστική τους στάση συνοψίζεται καλύτερα στο σχόλιο του Μπάρνερ σε μια συνέντευξη:
«Ακόμα δεν αισθάνομαι ότι είμαι το νούμερο ένα. Αισθάνομαι το ίδιο όπως όταν άρχισα να τρέχω σοβαρά το 1968. Προσπαθώ να μην αφήνω τίποτα να με επηρεάζει. Δεν χρειάζομαι τρόπαια ή κρασί ή οτιδήποτε άλλο. Είναι κάτι που μου αρέσει να κάνω. Με κάνει να νιώθω καλά. Νιώθω σαν παιδί».
Τον Ιούνιο του 1979, ο Μπάρνερ έτρεξε στην Καλιφόρνια για την προώθηση του Huntington Beach Boys Club. Ήταν ένας 24ωρος αγώνας σε μία πίστα Γυμνασίου σχολείου. Έσπασε το ρεκόρ του Ρον Μπέντλεϊ με 261,204 χιλιόμετρα (162,304 μίλια), αυξάνοντάς το κατά ένα μίλι. Οι χρόνοι του Μπάρνερ ήταν 7:14 στα 50 μίλια και 14:29 στα 100 μίλια. Για τους 649 γύρους, ο Αμερικανός έχασε οκτώ κιλά και ήπιε 17 λίτρα υγρών που ζύγιζαν περίπου 42 κιλά.
Μετά την κατάρριψη του ρεκόρ, είπε: «Ήταν κάτι που απλά συνέβη. Αφού έτρεξα τα 100 μίλια, ένιωσα καλύτερα απ’ ό,τι σε όλη τη διαδρομή. Ήξερα ότι είχα μια ευκαιρία για το ρεκόρ». Ήταν ένας ντροπαλός, αφοπλιστικά ταπεινός και πολύ μετρημένος άνθρωπος που δεν αρεσκόταν στην αυτοπροβολή. Ο Μπάρνερ έλαβε αργότερα τιμητική πρόσκληση να εμφανιστεί στο διάσημο “The Tonight Show”, με οικοδεσπότη τον Τζόνι Κάρσον. Την απέρριψε επειδή προτιμούσε να κρατάει τις ημέρες των διακοπών του για να ταξιδεύει σε αγώνες ultra.
Η «Γαλλική σύνδεση» και ένας Βρετανός που σπάει ρεκόρ
Επιστροφή στην Ευρώπη και ένας ανερχόμενος Γάλλος υπερδρομέας, ο Ζαν-Ζιλ Μπουσικέ, βελτίωσε το ρεκόρ δύο φορές μέσα σε διάστημα οκτώ μηνών. Το Μπλάκμπερν στη βόρεια Αγγλία ήταν ο τόπος διεξαγωγής ενός αγώνα τον Οκτώβριο του 1980, όπου ο Γάλλος ανέβασε το ρεκόρ στα 264,108 χιλιόμετρα (164,109 μίλια).
Προφανώς εξοικειωμένος με τις δυσκολίες της διοργάνωσης, τον επόμενο Μάιο, το 1981, επανέλαβε την πρόκληση. Σε έναν αγώνα στη Λωζάνη της Ελβετίας, πρόσθεσε άλλα 8 χιλιόμετρα (5 μίλια) για να γίνει ο πρώτος δρομέας που έσπασε το φράγμα των 270 χιλιομέτρων. Ο Μπουσικέ τερμάτισε τελικά με 272.624 χιλιόμετρα (169.400 μίλια) στα πόδια του.
Σε αυτή τη δεκαετία, οι 24ωροι αγώνες εξαπλώθηκαν. Στη δυτική Αγγλία, ο τοπικός αθλητικός σύλλογος Gloucester Athletic Club είχε μια ομάδα πολύ ικανών αθλητών υπεραποστάσεων. Αντιλαμβανόμενος την έξαρση του ultra running, διοργάνωσαν έναν αγώνα στον τοπικό τους στίβο το 1982. Αρκετοί από τους αθλητές του αγγλικού συλλόγου έλαβαν μέρος. Ο Άγγλος Μάρτιν Ντέικιν, ένας από τους κορυφαίους Ευρωπαίους δρομείς των 100 χιλιομέτρων της εποχής, ήταν το φαβορί. Όμως ήταν ο συμπατριώτης του Ντέιβ Ντάουντλ που επικράτησε και ξεπέρασε για πρώτη φορά τα 170 μίλια, καταγράφοντας 170,553 μίλια (274,480 χλμ.), απόσταση που μέχρι πρόσφατα αποτελούσε βρετανικό ρεκόρ.
Η δόξα του Ντάουντλ για το παγκόσμιο ρεκόρ έμελλε να διαρκέσει μόνο μέχρι το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, όταν το ρεκόρ επέστρεψε στη Γαλλία. Τον Νοέμβριο του 1982, ο Μπερνάρ Γκοντίν το κατέρριψε με διαφορά, προσθέτοντας επιπλέον 143 μέτρα για να τερματίσει με 274,715 χλμ. (170,699 μίλια).
Η εποχή του Γιάννη Κούρου
Το 1983, ένας άγνωστος Έλληνας δρομέας, ο Γιάννης Κούρος, κατέπληξε τον κόσμο του ultra running κερδίζοντας με εμφατικό τρόπο τον περίφημο αγώνα του Σπάρταθλον. Ένα κατόρθωμα που επανέλαβε και την επόμενη χρονιά, το 1984, όταν κάλυψε τη διαδρομή των 245 χιλιομέτρων σε χρόνο ρεκόρ 20 ώρες και 25 λεπτά. Μια εξαιρετικά δύσκολη διαδρομή που περιλαμβάνει ορεινά τμήματα και σημαντικές εναλλαγές θερμοκρασίας από τη μέρα στη νύχτα.
Η διεθνής κοινότητα των υπερμαραθωνοδρόμων άρχισε να αναρωτιέται για το τι θα μπορούσε να πετύχει ο Έλληνας υπερδρομέας σε έναν φλατ 24ωρο αγώνα. Δεν χρειάστηκε βέβαια να περιμένουν πολύ. Μόλις οκτώ εβδομάδες αργότερα, τον Νοέμβριο του 1984, βρισκόταν στη γραμμή εκκίνησης στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ για τον 24ωρο αγώνα Sri Chinmoy. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Βελτίωσε το υπάρχον ρεκόρ κατά 10 χιλιόμετρα, ανεβάζοντάς το στα 176,999 μίλια, δηλαδή 284,583 χιλιόμετρα!
Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, ο θρυλικός Κούρος θα καταγράψει 14 από τους καλύτερους χρόνους 24ωρου ανδρών που έχουν γίνει ποτέ και θα σπάσει το παγκόσμιο ρεκόρ σε άλλες τέσσερις περιπτώσεις, ανεβάζοντάς το στην πρώτη κατάκτηση του απίστευτου ορίου των 300 χιλιομέτρων με 188,589 μίλια (303,506 χιλιόμετρα) στις 4 Οκτωβρίου του 1997 στην Αδελαΐδα.
Ο Γιάννης Κούρος έκανε την 24ωρη απόσταση προσωπική υπόθεση και πολλοί πίστευαν ότι τα 303 χλμ. θα διαρκούσαν για πολλά χρόνια. Πράγματι, τα επόμενα 20 χρόνια, ελάχιστοι δρομείς θα έγραφαν πάνω από 280 χλμ. σε αγώνες 24 ωρών, αλλά κανείς από αυτούς δεν πλησίασε καν τα 300 χλμ.
Η επέλαση του Αλεξάντρ Σορόκιν
Από το 2015, όταν έτρεξε τον πρώτο του 24ωρο αγώνα στο Τορίνο της Ιταλίας και κατέγραψε 242,189 χιλιόμετρα (150,489 μίλια), ο Λιθουανός υπεραθλητής αύξησε το προσωπικό του ρεκόρ σταδιακά μέχρι να καταγράψει τα 278,972 χιλιόμετρα (173,345 μίλια) κερδίζοντας το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 24 ωρών της IAU το 2019 στο Albi της Γαλλίας.
Δύο χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 2021, έλαβε μέρος στον 24ωρο αγώνα UltraPark Weekend στο Pabianice της Πολωνίας. Βελτίωσε το δικό του ατομικό ρεκόρ κατά 30 χιλιόμετρα, και να σπάσει το μέχρι τότε άπιαστο παγκόσμιο ρεκόρ 24 ωρών ανδρών του Κούρου. Το βελτίωσε κατά 6 χιλιόμετρα για να καταγράψει 309,399 χιλιόμετρα (192,251 μίλια). Ήταν ένα μεγάλο άλμα στην ιστορία των 24 ωρών. Ο Σορόκιν, όχι μόνο ξεπέρασε άνετα το παγκόσμιο ρεκόρ του Κούρου, αλλά ξαναέγραψε την ιστορία στους άθλους του κόσμου των 24 ωρών. Κατέρριψε ένα ρεκόρ που ο μοναδικός Γιάννης Κούρος περιέγραφε ως ένα επίτευγμα που θα άντεχε για έναν αιώνα!
Ο υπεραθλητής από το Βίλνιους της Λιθουανίας δεν αρκέστηκε να κάτσει στις δάφνες του. Εναν χρόνο αργότερα, στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα 24 ωρών IAU 2022, αύξησε κατά 10 χλμ. το παγκόσμιο ρεκόρ, ανεβαίνοντας στα 319,614 χλμ. (198,598 μίλια), χάνοντας οριακά το φράγμα των 200 μιλίων.
Μπορεί αυτό το Σαββατοκύριακο, αν και έτρεξε με έναν εκπληκτικό ρυθμό (4:45/km) για 24 ώρες στην πίστα της Ταϊπέι, να μην ξεπέρασε το όριο των 200 μιλίων, αλλά ο 42χρονος Λιθουανός δεν παύει να αποτελεί ένα φαινόμενο ultra αθλητή. Kατέχει 7 παγκόσμια ρεκόρ: 100 χλμ. σε δρόμο, 100 μίλια σε δρόμο, 100 μίλια σε στίβο, 6ωρο αγώνα σε στίβο, 12ωρο αγώνα σε στίβο, 12ωρο αγώνα σε δρόμο, 24ωρο αγώνα σε δρόμο.
Από την άλλη, ο Έλληνας υπερδρομέας της καρδιάς μας, ο Φώτης Ζησιμόπουλος, μόλις άνοιξε διάπλατα τις πύλες των 24ωρων επιτυχιών του και μάλιστα, όπως γνωρίζουμε καλά, όταν το απολαμβάνει γίνεται ασταμάτητος!
Η Ιστορία των 24ωρων ρεκόρ συνεχίζεται…
