Σπάρταθλον… ένας ιστορικός υπερμαραθώνιος που συγκεντρώνει τα φώτα της παγκόσμιας αθλητικής κοινότητας. Ένας από τους πιο δύσκολους αγώνες υπεραποστάσης παγκοσμίως, μεγάλου ενδιαφέροντος, λόγω του ιστορικού του υπόβαθρου.
• της Λένας Τζίμα
Τι είναι το Σπαρτάθλον; Αθήνα – Σπάρτη ίσον 1.140 στάδια κατά την αρχαιότητα. Συνεπώς μια απόσταση 246 χλμ., τόσα πρέπει να διανύσουν οι αθλητές το αργότερο σε 36 ώρες. Η απόλυτη δοκιμασία της ανθρώπινης αντοχής και του ψυχικού σθένους στο αποκορύφωμά τους!
Αφετηρία του αγώνα αποτελεί η αφήγηση του Ηρόδοτου για την μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Ο αρχαίος περιηγητής και ιστορικός περιγράφει το κατόρθωμα ενός Αθηναίου Ημεροδρόμου του Φειδιππίδη τον οποίον οι Αθηναίοι στρατηγοί έστειλαν στη Σπάρτη να ζητήσει βοήθεια προκειμένου να ενισχυθούν οι ολιγάριθμες δυνάμεις των Αθηναίων.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο Φειδιππίδης έφτασε στην Σπάρτη «δευτεραίως εκ του Αθηναίων άστεος», δηλαδή την επόμενη της αναχώρησής του από την Αθήνα. Όπως αναφέρει μάλιστα ο Ηρόδοτος, ο Φειδιππίδης μετά τα 200χλμ. είχε παραισθήσεις. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα σε πολλούς αθλητές που δοκιμάζουν να ολοκληρώσουν τον φημισμένο υπερμαραθώνιο. Θεωρείται λοιπόν ότι το Σπάρταθλο αποτελεί την εγκυρότερη αναπαράσταση αυτής της διαδρομής.
Βασισμένοι στις αναφορές του ιστορικού Ηρόδοτου το 1982, πέντε Βρετανοί αξιωματικοί της RAF, οι οποίοι ήταν και δρομείς μεγάλων αποστάσεων, ταξίδεψαν στην Ελλάδα με επικεφαλής τον Τζον Φόντεν για να εξακριβώσουν κατά πόσο ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί αυτό το εγχείρημα.
Σχεδιάζουν την πλησιέστερη προς τις περιγραφές του ιστορικού διαδρομή και στις 8 Οκτωβρίου του 1982 ξεκινούν από Αθήνα την διαδρομή για Σπάρτη. Τρεις από αυτούς κατάφεραν να τερματίσουν. Ο πρώτος μάλιστα φτάνει στη Σπάρτη σε 34 ώρες και 30 λεπτά.
Ο τερματισμός είναι η δικαίωση της εξιστόρησης του Ηρόδοτου. Και η απαρχή της αναβίωσης ενός ιστορικού μυθικού δρόμου. Μετά την επιτυχία του εγχειρήματος ο πρωτεργάτης του Άθλου John Foden άρχισε να οραματίζεται την καθιέρωση ενός αγώνα που θα αναβίωνε τον ιστορικό δρόμο και θα έφερνε στην Ελλάδα δρομείς από όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Ετσι μια ομάδα Βρετανών, Ελλήνων και άλλων υποστηρικτών της ιδέας οργάνωσαν το πρώτο Διεθνές Σπάρταθλο από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων Σπάρτη και Άθλος. Ο πρώτος αγώνας διεξήχθη με την έγκριση και την συμμετοχή του ΣΕΓΑΣ, με την συμμετοχή 45 δρομέων από 11 χώρες και περιλάμβανε και γυναικείες συμμετοχές.
Το 1984 ιδρύθηκε ο Διεθνής Σύνδεσμος «ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ» ο οποίος μέχρι σήμερα διοργανώνει τον αγώνα ανελλιπώς κάθε τέλος Σεπτέμβρη. Η επιλογή του μήνα έγινε διότι τότε τοποθετεί χρονικά ο Ηρόδοτος την αποστολή του Φειδιππίδη στη Σπάρτη. Από τότε διεξάγεται εδώ και 35 χρόνια ανελλιπώς, προσελκύωντας τις περισσότερες συμμετοχές ξένων αθλητών από κάθε άλλο αγώνα. Μάλιστα θεωρείται ο μακροβιότερος αγώνας σε απόσταση μεγαλύτερη των 100 μιλίων παγκοσμίως. Eπίσης, αξιοσημείωτο είναι να αναφερθεί, ότι το “Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος” υποστηρίζει ως αποκλειστικός δωρητής και για πολλά χρόνια τον αγώνα.
Η διαδρομή ξεκινά σχεδόν από την επιφάνεια της θάλασσας και φτάνει μέχρι υψόμετρο 1.200 μέτρων. Η γραμμή εκκίνησης δίνεται στους πρόποδες της Ακρόπολης με τερματισμό την πόλη της Σπάρτης μπροστά στο άγαλμα του Λεωνίδα. Ο αγώνας σκληρός απαιτητικός και αυτό όχι μόνο της απόστασης των 246 χιλιομέτρων, αλλά των υψομετρικών διαφορών, των καιρικών συνθηκών, αλλά και των στενών σχετικά χρονικών περιορισμών που έχουν τεθεί στα περάσματα των σημείων ελέγχου, όπου εάν δεν τα περάσουν οι αθλητές στον εύλογο χρόνο αποκλείονται. Οι χαμηλές θερμοκρασίες κατά την διάρκεια της νύχτας με την υγρασία να αγγίζει το 100%, ο δυνατός αέρας, αλλά και η δύσκολη ανάβαση του Παρθένιου Όρους -ανάβαση 1200 μέτρων στην κορυφή Σάγκα- δυσκολεύει τον αγώνα των αθλητών που έχουν ήδη διανύσει 159,5 χλμ. και υπολείπονται άλλα 83,7.
Όλες αυτές όμως οι ανυπέρβλητες δυσκολίες της διαδρομής είναι που διεγείρουν την φαντασία πλήθος δρόμεων υπεραποστάσεων από όλο τον κόσμο, αναδείκνυοντας το Σπάρταθλον ως το κορυφαίο αθλητικό γεγονός της χρονιάς.
Ένα θερμό χειροκρότημα από τους θεατές στην Σπάρτη, ένα στεφάνι ελιάς και λίγο νερό από τον ποταμό Ευρώτα είναι η ανταμοιβή για όσους φτάσουν μπροστά στο άγαλμα του Λεωνίδα, όπως τιμούνταν άλλωστε οι Ολυμπιονίκες τα αρχαία χρόνια. Ένας αγώνας όπου όλοι οι τερματίσαντες είναι νικητές.
Η προετοιμασία από οργανωτικής πλευράς είναι τεράστια. Στήσιμο 75 σταθμών κατά μήκος της διαδρομής ανά 3-4 χιλιόμετρα εξοπλισμένοι με υλικά τροφοδοσίας, πολυάριθμο έμψυχο δυναμικό με άγρυπνη παρακολούθηση των αθλητών από γιατρούς και φυσιοθεραπευτές για την ασφάλεια τους.
Οι εθελοντές αποτελούν την ραχοκοκκαλιά του Σπάρταθλου. Είναι όλοι αυτοί που χωρίς την παραμικρή αμοιβή προσφέρουν αβίαστα και ακούραστα -ακόμα και στο ίδιο πόστο για πολλές δεκαετίες- τις υπηρεσίες τους. Είναι αυτοί που μέσα στο κρύο, τη βροχή, την νύχτα, τη ζέστη και άγρυπνοι 36 ώρες περιμένουν να φροντίσουν με περίσσεια αγάπη και θαυμασμό τους δρομείς και να καταθέσουν τα ωραιότερα συναισθήματά τους στην υπηρεσία του αγώνα. Είναι ο ΑΝΩΝΥΜΟΣ εθελοντής!
Ο Σύνδεσμος του Σπάρταθλου δίνει μεγάλη έμφαση στο ρόλο τους, είναι κάτι παραπάνω από εθελοντές… είναι φίλοι και μέλη του ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ!
Το φαινόμενο Γιάννης Κούρος
Έχουν περάσει ήδη 35 χρόνια από το πρώτο Σπάρταθλον και το ασύλληπτο ρεκόρ του Γιάννη Κούρου. Ο Έλληνας υπερμαραθωνοδρόμος βάδισε στα χνάρια του Φειδιππίδη διανύοντας την απόσταση Αθήνα – Σπάρτη σε 20 ώρες και 25 λεπτά! Οι επιδόσεις του είναι οι καλύτερες που έχουν επιτευχθεί ποτέ σε αγώνες Σπαρτάθλου, εφόσον κανένας άλλος αθλητής δεν έχει καταφέρει να πέσει κάτω από 22 ώρες. Επίσης κατέχει και το ρεκόρ νικών, αφού και στις τέσσερις διοργανώσεις που συμμετείχε (1983, 1984, 1986 και 1990) ήταν νικητής!
Τώρα όσον αφορά τις γυναίκες, το ρεκόρ διαδρομής το κατέχει η Πολωνέζα Πατρίτσια Μπερεζνόβσκα το 2017 με 24 ώρες και 48 λεπτά, ενώ το ρεκόρ νικών για τέσσερις χρονιές η Γερμανίδα Χέλγκα Μπακχάουζ, κάτι που δεν έχει πετύχει άλλη αθλήτρια.
Αναμφισβήτητα το Σπάρταθλον είναι ένα μοναδικό αθλητικό και πολιτιστικό γεγονός. Το ιστορικό πλαίσιο του αγώνα είναι άρρηκτα συνδεδέμενο με την ιδέα του Ολυμπισμού και κατά συνέπεια την πλήρη ανιδιότελεια. Ένας αγώνας παγκόσμιου επιπέδου, όπου διοχετεύονται αληθινά μηνύματα φιλίας, ειρήνης, αδελφοσύνης ανάμεσα στους λαούς της Γης. Ένας αγώνας που ποτέ δεν παύει να μας συγκινεί.
Εκεί που βλέπουμε πραγματικά την ανθρώπινη προσπάθεια στο μεγαλείο της, την κατάθεση ψυχής του ανθρώπινου είδους. Είμαστε προ των πυλών για το επόμενο Σπάρταθλον και είμαι σίγουρη ότι για μια ακόμη φορά θα τα ζήσουμε στο έπακρο. Αναμένουμε αγωνιωδώς!
• Το άρθρο της Λένας Τζίμα πρωτοδημοσιεύθηκε στο τεύχος 13 (Σεπτέμβριος 2018) του free press περιοδικού iRun.
Τo επίσημο promo video του SPARTATHLON 2019